Het is voor kinderen tegenwoordig moeilijk voor te stellen, maar een schooldag zag er nog niet zo heel lang geleden een stuk anders uit dan nu. Geen telefoons, geen smartboards, en ja: zelfs de vakken waren anders.
De onderstaande vakken kom je vandaag de dag niet meer zo snel tegen, althans, niet in de vorm zoals ze in de 20ste eeuw gegeven werden.
1. Nuttige handwerken
Hier zullen veel mensen geen positieve herinneringen aan hebben: het vak ‘nuttige handwerken’. Dit vak ontstond al in de 16e en 17e eeuw en is een van de weinige vakken waar vrouwen les mochten geven. De inhoud bestond immers uit vrouwelijke taken als naaien, breien en borduren. Eind 19e eeuw werd nuttige handwerken een verplicht schoolvak voor alleen meisjes, dat vaak buiten de normale schooltijd om werd gegeven.
In de jaren 60 veranderde dit en werd het een onderdeel van het standaard vakkenpakket, ook voor jongens. Maar in plaats van dat zij gingen borduren, leerden zij omgaan met bijvoorbeeld een figuurzaag en andere gereedschappen. Meisjes bleven daarentegen leren hoe ze kleding moesten vermaken of herstellen. Soms was de opdracht dat meisjes een breiwerk moesten maken, wat de juffrouw vervolgens kapot knipte. Aan de leerlingen daarna de taak om het weer te herstellen. In de jaren 80 werd nuttig handwerken vervangen voor textiele werkvormen, en uiteindelijk werd dit het vak handvaardigheid zoals we dat nu kennen.
2. Vrije- en ordeoefeningen
Gymnastiek zoals we dat nu kennen kent zijn oorsprong in een soort vroege vorm van militaire training: vrije- en ordeoefeningen. Dit schoolvak ontstond rond eind 19e eeuw en bestond uit, jawel, vrije oefeningen en ordeoefeningen. De vrije oefeningen waren vooral spieroefeningen, en de ordeoefeningen waren militaire oefeningen als opstellen en bewegen in een groep, marcheren, een front maken en open en sluiten der rijen. Jarenlang bestond er discussie of dit vak verplicht moest worden gesteld, maar door praktische zaken gebeurde dit maar niet. Zo waren klompen lang het dagelijkse schoeisel, wat netjes marcheren lastig maakte. Pas in 1941 werd lichamelijke oefening een verplicht vlak (met name omdat de Duitse bezetters dit belangrijk vonden), en kwamen er richtlijnen voor speloefeningen, toestellen en werd bijvoorbeeld ook zwemles een onderdeel.
3. Aardrijkskunde
Natuurlijk wordt er ook vandaag de dag nog het vak aardrijkskunde gegeven, maar dat lijkt qua inhoud nog weinig op de aardrijkskunde zoals die vroeger bestond. Toen bestond het vak vooral uit het kunnen opdreunen en aanwijzen van provincies (iets wat we nu topografie noemen) en werden er bij iedere provincie typische producten uit die regio gekoppeld. Bijvoorbeeld kaas bij Gouda en glas bij Leerdam. Tegenwoordig omvat aardrijkskunde veel meer dan dat: transport en infrastructuur, klimaat en milieuproblemen, globalisering, grondstoffen, regionale verschillen en meer.
4. Tekenen
Het vak tekenen kent een lange geschiedenis in ons land. In 1857 werd het vak ‘vormleer’ verplicht gesteld: hierbij leerden kinderen de wereld om hen heen waarnemen en herkennen. In 1889 werd dit vervangen voor het verplichte vak ‘de eerste oefeningen in het handtekenen’. Pedagogen meenden toen dat tekenonderwijs van essentieel belang was voor de vorming van een jong kind. Ze leerden in het vak de natuur en andere onderwerpen waarnemen en direct te kopiëren. Pas in de jaren 50 kwam er ruimte voor subjectieve expressie en de ontwikkeling van artistieke talenten. Nu is er vaak geen apart vak voor tekenen meer op school, maar er is het een onderdeel van handarbeid of culturele en kunstzinnige vorming.
5. Zaakonderwijs
Zaakonderwijs is een vreemde eet in de bijt en was geen verplicht vak, dus zal niet op ieder school gegeven zijn. Het concept is bedacht door pedagoog Jan Ligthart, die pleitte dat kinderen ‘het volle leven’ leerden kennen. Dit werd later het vak zaakonderwijs (wereldoriëntatie) en heeft nog het meest weg van wat we tegenwoordig de scouting noemen. De leergierigheid van het kind stond in dit vak centraal. De lessen bestonden uit ontdekkingstochten in de natuur en het kennismaken met agrarische en industriële activiteiten. Tegenwoordig worden dit soort onderdelen meegenomen in het aardrijkskunde- of natuuronderwijs.
Meer blogs:
Reacties 12
Meetkunde, algebra, goniometrie,
Boekhouden, Handelsrekenen, Rechts- en wetskennis
HBS-A?
Ik geen vroeger wel graag naar school want het was een hele leuke school
1945-Hongerwinter. met winterjassen in de klas en de meester las voor uit "zeven jongens in een schuit". lesgeven was niet meer mogelijk. Moesten we later maar in zien te halen.
Vroeger hadden we 13 vakken waaronder ook zingen. Het examen ging zowel over boeken, lezen en rekenen. Nu is het nog maar de vraag of de kinderen nu intelligenter zijn dan vroeger. Scholing is achteruit gevlogen, wel erg jammer.
Ik verbaas mij erover dat de jongere generatie zo slecht het Nederlands beheerst. Ook rekenen hoort hierbij. Krijgen de leerlingen geen les in grammatica meer? Ook hoofdrekenen kunnen zij niet meer. Goed dat er rekenmachientjes bestaan. Er wordt ook nauwelijks meer gelezen. Tijd voor actie in het onderwijs en ook bij de ouders!
"Tarwe, haver, gerst, erwten, bonen, bieten, vlas." Dit waren de produkten waarmee één van onze provincies de broek ophield. Dat heb ik bij aardrijkskunde op de lagere school geleerd rond 1960. Wélke provincie, dat weet ik niet meer. Inderdaad speelde de topografie een belangrijke rol. De blinde kaart werd alom gevreesd.
Ben heel blij geweest met 5 jaar MMS in de jaren 60 , die naast de gebruikelijke vakken als geschiedenis aardrijkskunde ,wis-en scheikunde ( jazeker ,ook op de MMS !) vooral gericht was op de 4 belangrijke en verplichte talen Nederlands, Frans ,Engels en Duits , met zeer veel aandacht niet alleen voor de grammatica , maar ook voor de rijke literatuur van deze talen en het verplichte ,grote aantal boeken dat in die talen gelezen moest worden voor het mondelinge deel van het eindexamen . Vraag je nu aan jongeren wie de 80-ers waren en of ze bv. nog van een grote nederlandse schrijver als Simon Vestdijk gehoord hebben , dan blijft het pijnlijk stil . Ook ik vind het huidige onderwijs in veel opzichten verarmd !
Het vak waar ik op de middelbare school het minste geleerd heb, was Maatschappijleer. Bestaat dat vak nog? Wat een chaos was dat altijd. Het had heel nuttig en interessant kunnen zijn als daar bijvoorbeeld het Nederlandse staatsbestel uitgelegd zou zijn of bijvoorbeeld hoe je later zelf je belastingformulier zou moeten invullen. Maar al die kansen hebben ze voorbij laten gaan en er werd alleen maar wat vaag gekletst.
Maatschappijleer was een vaag vak ja. Ik herinner me alleen de lerares met haar gebogen krulletjeshoofd nog. Maar als 'advocaat van de duivel' zaken beargumenteren dat was erg leuk in die les. Het Nederlandse staatsbestel werd uitgelegd bij Geschiedenis als ik het me tenminste goed herinner. En als je een beetje je best deed bij Boekhouden, Handelsrekenen en Economie etc. dan kreeg je je belastingformulier later vanzelf wel voor elkaar.
Jazeker, nog met de kroontjespen geschreven. Ook handwerken gedaan. Vond ik wel leuk, maar wilde ook graag figuurzagen en dat mochten allen de jongens. Zo oneerlijk. Op de mulo, handelsrekenen. Een crime vond ik dat. Maar fysica was weer erg leuk. Vooral met het doen van proefjes. De tegenwoordige multiple choice examens vind ik niks. Wij moesten de antwoorden zelf bedenken en dat is veel moeilijker dan kiezen uit 3 mogelijkheden. We hadden ook meer vakken. Ik heb het idee dat het nivo tegenwoordig op school lager is. Het huidige havo nivo is ongeveer ons mulo nivo