Hans Bouter

Fragment uit een verhaaltje tijdens een kerstviering op mijn werk.

Fragment uit een verhaaltje tijdens een kerstviering op mijn werk. Terwijl de woorden worden geschreven resoneert als katalysator voor mijn herinnering op de achtergrond de cd ‘Let it be’. Niet omdat kortgeleden de Cavernclub nieuw leven is ingeblazen en Liverpool zich weer even 37 jaar terug waande, maar gewoon omdat de Beatlessound voor mij een prettig geluidsdecor is. Bijna onhoorbaar is mijn dierbare echtgenote binnengekomen en plaatst voorzichtig een vers ruikende beker koffie naast me neer. Zo tussen sinterklaas en de kerst leek het haar beter om er dit keer maar geen stukje pure chocolade naast te leggen. Zo’n extern geweten is natuurlijk wel hard, maar toch ook wel verstandig. ‘Nothing gonna change my world’ klinkt de stem van Paul McCartney met zijn lied ‘Across the universe’. Hoewel ik nog steeds een puberale neiging heb mijn idolen blindelings te volgen, kan ik niet meegaan in de stelling dat niets mijn leven zal veranderen. Terwijl mijn eega even over mijn schouder meekijkt op het scherm en haar warme, zachte wang zich tegen mijn stoppels vleit, besef ik dat een verandering in haar zijn wel degelijk een effect op mijn wereld zal hebben. Niet dat er dan wel een reep chocola bij de koffie verorberd zou worden, maar veel meer in emotionele zin. Dat kan ook niet anders als je elkaar al vanaf de lagere school kent en vele herinneringen ook uit die tijd samen deelt. Die school, die nu dienst doet als gebouw van de schoolbegeleidingsdienst, ligt aan de Lorentzkade in Leiden. Het is een zogenaamde Finse school: één laag klaslokalen, opgetrokken uit houten planken en een schuine kap met dakleer er bovenop. De brede planken waren donkerbruin gecarbolineerd en als de zon er een tijdje opgestaan had kon je de indringende geur van het carbolineum ruiken. Niet dat dat vies was, want je associeerde het met iets wat nu eenmaal bij een mooie zomer behoorde. En eigenlijk is die nostalgische associatie nooit meer verdwenen en ik betrap me zelf er wel eens op dat ik soms stiekem aan een stukje hout ruik om die associatie op te roepen.. De school was in een U-vorm gebouwd rondom een, in mijn herinnering, gigantisch groot schoolplein dat aan de achterzijde van de klaslokalen lag. Als het vijf vóór negen was verscheen het hoofd van de school op het bordesje bij de deur en werd er, druk zwaaiend met de arm, luid gebeld. Dat was het sein dat we ons in rijen moesten opstellen, er gewacht werd dat het doodstil was geworden en er zo nodig mededelingen volgden. Alleen als er een juf of meester ziek was, en er een klas naar huis gestuurd zou worden, werd de stilte even door een bondig gejoel verstoord. Daarna ging rij voor rij gedisciplineerd naar binnen en werd er met een degelijke arbeidsethos aan het leerproces begonnen. De enige onderbreking was het melkdrinken uit de kwartliterflesjes waar bovenin nog een laagje room dreef. Eerst werden in een razend tempo met de punt van een potlood gaatjes in de capsules geprikt, waarna in hetzelfde tempo de rietjes er doorheen werden gestoken. Als het buiten kouder werd, werd de melk op de kachel opgewarmd tot een misselijk makende lauwe plas. Gelukkig was daarna dan het speelkwartier, dat alleen bij een verjaardag van een onderwijzer ietsjes langer dan 15 minuten duurde. Goed scoren op cognitieve vakken werd op school hooglijk gewaardeerd. Men hanteerde echter wel het principe dat een leerling nooit boven een acht uit kon stijgen, dat het cijfer negen voor de leerkracht was en dat een tien voorbestemd was voor God. Als er rapportuitreiking was kwam het hoofd van de school, zuster Mirjam, in vol habijt en met een emotieloos gezicht de klas in. Je ging dan naast de bank staan en wachtte bedeesd op het minzame subtiele handgebaar waarna je weer kon gaan zitten. Te beginnen met de beste leerling werden alle rapportcijfers, inclusief de onderdelen ijver, vlijt, beleefdheid en netheid, van iedereen voorgelezen. De knappe leerlingen werden geprezen, de laatsten in deze rij konden snerend commentaar

Sint Petrusschool, 1956